کتابخانه مجازی ادبیات

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.

روض‌الجنان و روح‌الجنان روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیرالقران که تفسیر ابوالفتوح رازی هم خوانده می‌شود، از کهن‌ترین و مفصل‌ترین تفاسیر قرآنی شیعی، نوشته حسن بن علی بن محمد خزاعی نیشابوری رازی، معروف به جمال‌الدین ابوالفتوح رازی (م ۵۵۴ ق) از متکلمان شیعه امامیه در قرن ششم هجری است که با شیوه «کلامی ـ روایی» و به زبان فارسی تالیف شده‌است. شیوه تفسیر مفسر پس از ذکر آیات قرآن، به ترجمه آیات و لغات سوره و تبیین مباحث دستوری (صرف و نحو) می‌پردازد؛ سپس وجوه مختلف قرائات و اسباب نزول را یادآور می‌شود و بخش پایانی را به توضیح و تفسیر آیات و بررسی اقوال مفسرین و احادیث و روایات ائمه معصومین و اخبار اهل تسنن اختصاص می‌دهد.وی در ضمن مسائل قرآنی، از ذکر مباحث فقهی، لغوی، ادبی و تاریخی نیز غفلت نمی‌کند تا آنجا که جنبه ادبی این تفسیر بسیار برجسته و قابل توجه‌است. این تفسیر به جهت اتقان روش در تفسیر آیات و نیز به سبب دقت مطالب و مباحث، بر بسیاری از تفاسیر بعد از خود، از جمله «تفسیر کبیر» امام فخر رازی و «منهج الصادقین» ملا فتح الله کاشانی تاثیرگذار بوده‌است.  

روض‌الجنان و روح‌الجنان روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیرالقران که تفسیر ابوالفتوح رازی هم خوانده می‌شود، از کهن‌ترین و مفصل‌ترین تفاسیر قرآنی شیعی، نوشته حسن بن علی بن محمد خزاعی نیشابوری رازی، معروف به جمال‌الدین ابوالفتوح رازی (م ۵۵۴ ق) از متکلمان شیعه امامیه در قرن ششم هجری است که با شیوه «کلامی ـ روایی» و به زبان فارسی تالیف شده‌است. شیوه تفسیر مفسر پس از ذکر آیات قرآن، به ترجمه آیات و لغات سوره و تبیین مباحث دستوری (صرف و نحو) می‌پردازد؛ سپس وجوه مختلف قرائات و اسباب نزول را یادآور می‌شود و بخش پایانی را به توضیح و تفسیر آیات و بررسی اقوال مفسرین و احادیث و روایات ائمه معصومین و اخبار اهل تسنن اختصاص می‌دهد. وی در ضمن مسائل قرآنی، از ذکر مباحث فقهی، لغوی، ادبی و تاریخی نیز غفلت نمی‌کند تا آنجا که جنبه ادبی این تفسیر بسیار برجسته و قابل توجه‌است.  این تفسیر به جهت اتقان روش در تفسیر آیات و نیز به سبب دقت مطالب و مباحث، بر بسیاری از تفاسیر بعد از خود، از جمله «تفسیر کبیر» امام فخر رازی و «منهج الصادقین» ملا فتح الله کاشانی تاثیرگذار بوده‌است.